Formacja

Słowo formacja pochodzi od łac. słowa formare – czyli kształtować, modelować, przygotowywać „do”. Biorąc pod uwagę formację do życia zakonnego, mamy bardzo jasny cel, którym jest ukształtowanie osobowości dojrzałej, zdolnej do całkowitego, wolnego i odpowiedzialnego oddania się Bogu. Dokonuje się to poprzez naśladowanie Jezusa Chrystusa, w procesie stopniowego przyswajania sobie Jego myśli i uczuć ku Ojcu. Proces formacji realizuje się na przestrzeni całego życia osoby wezwanej i powinien obejmować wszystkie wymiary: ludzki, chrześcijański i charyzmatyczny. Stąd też osoba powołana wchodzi na drogę dynamicznego rozwoju całej swojej osobowości.

Młodzi w dzisiejszym świecie poszukują sensu życia, głębokiej modlitwy, prawdziwej przyjaźni, wolności i autentyczności. Są wrażliwi na sprawiedliwość, pokój, braterstwo, solidarność. Z drugiej zaś strony współczesne uwarunkowania życia przesiąknięte liberalizmem, relatywizmem, hedonizmem, postawą konsumpcyjną, w znaczny sposób wpływają na system wartości młodych ludzi. Życie młodzieży jest często zdominowane światem wirtualnym, który prowadzi do spłycenia relacji międzyludzkich i więzi społecznych, co w konsekwencji powoduje osamotnienie. Stąd w chwili zgłaszania się osoby powołanej do Zgromadzenia, zauważa się często brak podstawowej dojrzałości do podjęcia życia zakonnego. Stanowi to wyzwanie dla formatorów i samego procesu formacji, w którym ważnym zadaniem jest pomoc powołanym w osiągnięciu integracji osobowej, która jest punktem wyjścia do kształtowania człowieka duchowego.

Formacja zakonna w naszym Zgromadzeniu obejmuje następujące etapy:

Do Zgromadzenia mogą być przyjęte kandydatki, które wyznają wiarę katolicką oraz kierują się czystą intencją poświęcenia swego życia na służbę Bogu i ludziom. Ponadto powinny one odznaczać się odpowiednimi dyspozycjami fizycznymi i psychicznymi, umysłowymi i moralnymi a także posiadać odpowiednie zdrowie i gotowość do znoszenia trudów życia zakonnego w naszym Zgromadzeniu. Po wstąpieniu do Zgromadzenia, kandydatki utrzymują roztropny kontakt ze swoimi rodzinami.

Formacja wstępna kandydatek odbywa się w jednym z domów Zgromadzenia. Pod opieką odpowiedzialnej siostry, kandydatki są stopniowo wprowadzane w życie duchowe. Okres kandydatury jest także czasem poznawania siebie i motywów podjęcia drogi powołania. W tym czasie również Zgromadzenie ocenia, czy kandydatka przejawia autentyczną wolę życia zakonnego oraz na ile jest gotowa, aby rozpocząć dalszy etap formacji.

Postulat jest czasem stopniowego przechodzenia z życia świeckiego do życia zakonnego, prowadzonego w nowicjacie. W tym okresie postulantki zgłębiają motywacje dokonanego wyboru życia zakonnego i z pomocą formatorki, rozeznają własny stopień rozwoju dojrzałości uczuciowej, intelektualnej, moralnej i duchowej. Pod jej opieką wchodzą w praktykę modlitwy wewnętrznej, pogłębiają swój udział w Eucharystii i przeżywanie Sakramentu Pokuty. Uczestniczą w życiu Kościoła przez świadome przeżywanie okresów liturgicznych, włączają się także w niektóre ćwiczenia zakonne i obowiązki domowe. Zgodnie z programem formacji, postulantki zapoznają się z podstawowymi elementami duchowości św. Teresy od Dzieciątka Jezus oraz charyzmatem Zgromadzenia. Postulantki, które po zakończeniu tego etapu, trwają w pragnieniu poświęcenia się Bogu i wykazują zdolność do życia w naszej Rodzinie zakonnej, mogą być dopuszczone do nowicjatu.

Nowicjat stanowi podstawowy okres całej formacji zakonnej. Ma on na celu dokładne poznanie powołania nowicjuszki, doświadczenie życia we wspólnocie terezjańskiej, uformowanie umysłu i serca w duchu Ewangelii oraz potwierdzenie zamiarów i zdatności do życia w naszej Rodzinie zakonnej.

Formacja podjęta w okresie nowicjatu ma przygotować siostry do poświecenia się Bogu przez ślubowanie rad ewangelicznych. Siostry poznają zatem teologię i praktykę poszczególnych ślubów, poprzez wewnętrzną modlitwę i czytanie Słowa Bożego rozwijają osobistą więź z Bogiem oraz autentyczną, głęboką miłość do Jezusa Chrystusa i drugiego człowieka. Utożsamiają się coraz bardziej z charyzmatem Zgromadzenia przez osobiste zaangażowanie w cel, naturę i ducha naszej Rodziny zakonnej. Uczą się żyć duchowością św. Teresy od Dzieciątka Jezus zawartą w drodze dziecięctwa duchowego, ufnie powierzają się wstawiennictwu Ojca Założyciela oraz poznają Tradycję i historię Zgromadzenia. Zadaniem nowicjuszek na tym etapie jest również zapoznanie się z Konstytucjami i Dyrektorium Zgromadzenia, by mogły uznać je i przyjąć za prawo własne. Stąd też siostry powinny często czytać i rozważać Konstytucje, które są oparte na Ewangelii, nauce Kościoła oraz duchu św. Teresy od Dzieciaka Jezus. Prawo własne Zgromadzenia zatwierdzone przez Kościół i wiernie wprowadzane w życie, stanowi pewną drogę do doskonałości.

Ważnym aspektem nowicjackiej formacji jest także przygotowanie do życia we wspólnocie terezjańskiej. Stąd też wychowanie w nowicjacie ma na celu wdrożenie nowicjuszek w życie wspólne i ukazanie roli wspólnoty w procesie formacji. Wspólnota z jednej strony jest środowiskiem, w którym dokonuje się formacja, z drugiej zaś, środkiem formacji. Wprowadzenie w życie wspólne wymaga umiejętności przyjmowania bliźniego jako „kogoś bliskiego”. Oznacza to niejednokrotnie gotowość do ofiarnej służby, podejmowanie szczerego dialogu, umiejętność przebaczania, a przede wszystkim postrzegania wspólnoty w duchu wiary.

Nowicjuszki, przy współpracy z mistrzynią nowicjatu, realizują program, który ma na względzie formację ludzką, duchową, intelektualną i apostolską. Poprzez modlitwę, towarzyszenie duchowe połączone z rozmową indywidualną oraz wykłady, nowicjuszki dojrzewają do wewnętrznej i całkowitej przemiany umysłu i serca, przyjmując za swoje myśli, uczucia i pragnienia Chrystusa. Formacja w nowicjacie zmierza do coraz większego otwarcia się na działanie łaski Bożej i darów Ducha Świętego, by żyć Jego mocą, światłem i miłością. Albowiem, jak wskazują dokumenty Kościoła: sam rozwój, doskonalenie, kształtowanie osoby jest i musi być jej dziełem, owocem jej wysiłków. Zatem każda osoba powołana jest zobowiązana do włączenia wszystkich swych sił, by czynić postępy na drodze doskonałości.

Właściwie przeżyta formacja na etapie nowicjatu pozwala siostrom na podjęcie dojrzałej decyzji złożenia ślubów: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Poprzez śluby zakonne siostry zostają konsekrowane Bogu. Tym samym rozpoczynają kolejny etap formacji w Zgromadzeniu, którym jest juniorat.

Okres junioratu jest kontynuacją dojrzewania na płaszczyźnie osobowej, zakonnej i charyzmatycznej. W tym czasie siostry pogłębiają swoją osobistą więź z Bogiem i pełniej wchodzą w życie darem konsekracji zakonnej. Realizuje się to w konkretnej rzeczywistości, poprzez towarzyszenie duchowe, wspólnotową i osobistą modlitwę, ofiarę, przestrzeganie planu dnia, aktywne uczestnictwo w życiu wspólnym, podejmowanie codziennych obowiązków – także apostolskich. Włączenie w pracę apostolską pozwala siostrom na rozwijanie własnych talentów i charyzmatów, integrując je z zadaniami i charyzmatem Zgromadzenia. Szczególnie ważną cechą w tym okresie formacyjnym jest kształtowanie postawy odpowiedzialności za rozwój własnego powołania oraz wykonywany w imieniu Zgromadzenia apostolat. Powinnością zatem każdej siostry juniorystki jest troska o gorliwe zaangażowanie się w proces formacyjny, otwierając przestrzeń całego swego życia na działanie Ducha Świętego, wykorzystując dary łaski Bożej oraz ofiarowaną pomoc ludzką.

Juniorat jest więc czasem dalszej formacji życia duchowego a zarazem okresem odpowiedniego kształcenia i praktycznego przygotowania do jak najlepszego wypełniania zadań Zgromadzenia. Siostry uczą się harmonijnego wiązania życia wewnętrznego z działalnością apostolską i ewentualnym kształceniem zawodowym. Dzieje się to pod okiem i we współpracy z mistrzynią junioratu.

Końcowym etapem junioratu jest intensywne przygotowanie do złożenia profesji wieczystej. Śluby wieczyste mogą być składane przez siostry, które są świadome podjętych zobowiązań i ufając łasce Bożej, praną poświęcić się na całe życie Bogu i złączyć ze Zgromadzeniem. Poprzez profesję wieczystą siostry są konsekrowane Bogu i zobowiązują się do naśladowania Chrystusa w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie, aby w ten sposób umrzeć dla grzechu i żyć w wolności dzieci Bożych.

Profesja wieczysta jest punktem docelowym i zarazem punktem wyjścia dla autentycznego i trwałego życia darem konsekracji zakonnej. Życie zakonne jest bowiem stałym i wiernym wcielaniem w swoje życie Ewangelii Chrystusa. Dojrzałość osiąga się stopniowo, dlatego też osoba konsekrowana ma być podatna na wpływy formacyjne przez całe życie.

Formacja stała dokonuje się poprzez przeżywanie w sposób dynamiczny, pełny i twórczy zwyczajności życia, przez otwarcie na ciągłe uczenie się, w każdym wieku i okresie, w każdym środowisku, od każdej osoby i kultury, pozwalając kształtować się przez ułamek prawdy i piękna, który spotyka wokół siebie. Każda siostra powinna pozwolić formować się przez codzienne życie, poprzez własną wspólnotę, przez modlitwę i trud apostolski, w radości i w cierpieniu, aż do momentu śmierci.